Wg „Sirius” d�ugodystansowe podr�e lotnicze podnosz� ryzyko wyst�pienia niebezpiecznej dla zdrowia zakrzepicy – 2,35-krotnie. A to ca�kiem szybko mo�e doprowadzi� do zatorowo�ci p�ucnej, niekiedy ze �miertelnym skutkiem.
Wraz z rozpocz�ciem sezonu wakacyjnego wielu ludziom przy�wieca has�o „im dalej tym lepiej”. Majorka czy mo�e Mauritius, Korsyka czy raczej Kuba, Grecja, czy lepiej Tajlandia, a mo�e Francuska Polinezja zamiast Francuskiej Prowansji – dalekie podr�e s� w modzie. I stale wzrasta pragnienie wyznaczania sobie coraz bardziej atrakcyjnych cel�w wakacyjnych we wszystkich cz�ciach �wiata. Wakacyjne cele po�o�one w najbardziej odleg�ych regionach �wiata s� obecnie najbardziej poszukiwane. Odleg�o�� nie gra roli, bowiem samolot skraca dystans do minimum. Jednak�e, dla wielu turyst�w ten popularny slogan powinien raczej brzmie�: „im dalej tym ryzykowniej”. Jest to prawd�, poniewa� d�ugodystansowe podr�e lotnicze podnosz�
Co powoduje zakrzepic� �yln�?
Chorob� t� powoduj� niekiedy …loty samolotem! Dlatego znana jest r�wnie� jako „syndrom d�ugodystansowych lot�w samolotowych klas� ekonomiczn�”. Co powoduje t� chorob�, a zw�aszcza jej powa�ne, a niekiedy �miertelne konsekwencje? czy jest skuteczny spos�b zapobiegania tej chorobie?
Zacznijmy od rozpoznania zwiastun�w tej choroby.
Kiedy pasa�erowie czuj� nag�y b�l n�g podczas d�ugiego lotu, zazwyczaj przypisuj� to zwyk�ym skurczom na skutek d�ugotrwa�ego siedzenia w bezruchu z opuszczonymi, zgi�tymi nogami i ograniczon� mo�liwo�ci� zmiany pozycji. W wi�kszo�ci przypadk�w rzeczywi�cie s� to objawy skurczu mi�sni �ydek. Ale r�wnie dobrze mo�e by� to spowodowane krzepni�ciem krwi w �y�ach g��bokich n�g, kt�rymi a� 85 % krwi powraca do serca. Ten typ zakrzepicy zazwyczaj rozwija si� w sytuacjach gdy przez d�ugi czas nogi s� opuszczone a kolana zgi�te. Powoduje to zbyt du�e zaci�ni�cie naczy� krwiono�nych i w efekcie uniemo�liwia swobodny powrotny przep�yw krwi do serca. Wtedy mo�e si� zdarzy�, �e utworzy si� skrzeplina, kt�ra jeszcze bardziej utrudnia przep�yw krwi w nogach – st�d nag�y b�l. Zazwyczaj skrzeplina ulega rozpuszczeniu wkr�tce potem, gdy pasa�er stanie na twardym pod�o�u i zacznie chodzi�. Wystarczy wyprostowa� nogi, by b�l znikn��.
Czasami jednak, skrzep nie rozpuszcza si� i przemieszcza si� do g�ry �y�� g��wn� (vena cava}, nast�pnie przez praw� cz�� serca do p�uc, gdzie zatyka rozga��zienia t�tnic p�ucnych.
Je�eli podczas swojej w�dr�wki, skrzep rozpadnie si� na kilka mniejszych fragment�w, te „czopy zatorowe” mog� zatka� nawet wiele naczy� krwiono�nych w p�ucach. W wyniku takiego zdarzenia rozwija si� cz�sto �miertelna w skutkach zatorowo�� p�ucna. U niekt�rych pacjent�w dotkni�tych t� chorob� wyst�puj� objawy grypopodobne, takie jak kaszel i b�l w klatce piersiowej, ust�puj�ce po rozpuszczeniu si� skrzepu. Inni chorzy skar�� si� na powa�ne b�le w klatce piersiowej, kt�re lekarze zazwyczaj przypisuj� atakowi serca i podejmuj� leczenie zgodne z tym rozpoznaniem. Je�eli t�tnice p�ucne pozostaj� zablokowane, rozwija si� niezwykle niebezpieczna sytuacja. Dochodzi do zawa�u p�uca i zazwyczaj ko�czy si� to �mierci� pacjenta.
Wed�ug raport�w American Heart Association (AHA), tylko w USA ofiar� zakrzepicy �y� g��bokich (DVT; ang. Deep Vein Thrombosis) pada rocznie oko�o dw�ch milion�w os�b.
Z tego u 600 ty�. rozwija si� zatorowo�� p�ucna, a jeden na dziesi�ciu chorych, innymi s�owy ok. 60 ty�. os�b umiera ka�dego roku z powodu tej komplikacji. „To znacznie przekracza liczb� ameryka�skich kobiet umieraj�cych co roku z powodu raka piersi” twierdzi Jack Hirsh z AHA. Podobne zestawienia przeprowadzone w Niemczech r�wnie� s� szokuj�ce. Deutsche Venen-Liga (niemieckie stowarzyszenie pacjent�w z chorobami �y�) informuje, �e jeden na o�miu Niemc�w cierpi z powodu chronicznych chor�b �y�. Ka�dego roku odnotowuje si� ok. 100 ty�. nowych przypadk�w zatorowo�ci p�ucnej spowodowanej zakrzepic� �y� g��bokich. Z tego co roku umiera ok. 30 ty�. os�b – to trzykrotnie przekracza liczb� �miertelnych ofiar wypadk�w drogowych w Niemczech.
W istocie nie wiadomo dok�adnie, jak wiele przypadk�w zakrzepicy �y� g��bokich mo�e by� zwi�zanych z d�ugodystansowymi lotami samolotem.
Szczeg�lnie, �e wielu pacjent�w nie dostrzega zwi�zku mi�dzy pojawieniem si� zakrzepicy a ostatni� podr� lotnicz�. W ka�dym razie do takiego wniosku doszed� francuski kardiolog, dr Emile Ferrari, na podstawie badania znaczenia podr�y jako mo�liwego czynnika zwi�kszaj�cego ryzyko wyst�pienia zakrzepicy �y� g��bokich. Cz�sto lekarzy zbija z tropu fakt, �e w wielu przypadkach wyra�ne objawy choroby nie rozwijaj� si� podczas lotu lub natychmiast po nim, a dopiero po kilku dniach lub nawet tygodniach. Specjalista od podr�y lotniczych, Farrol Kahn dyrektor British Aviation Health Institute, kt�ry uczestniczy w badaniach i edukacji na temat ryzyka zwi�zanego z transportem lotniczym szacuje, �e w samej tylko Wielkiej Brytanii oko�o 30 ty�. pasa�er�w pada ka�dego roku ofiar� syndromu klasy ekonomicznej, a kilkadziesi�t os�b umiera z tego powodu. W swojej ksi��ce zatytu�owanej ” Arrive in better shape” i w czasie swoich wyk�ad�w ostrzega przed ryzykiem zwi�zanym z podr�owaniem samolotem. „Niestety, istnienie tego niewielkiego ryzyka nie mo�e by� wskazywane odpowiednio cz�sto jakby nale�a�o, z powodu niech�ci do niepotrzebnego straszenia potencjalnych pasa�er�w”
Nie tylko skr�powanie ruch�w podczas d�ugotrwa�ego siedzenia podnosi ryzyko zakrzepicy. Sprzyja� temu mog� tak�e „warunki atmosferyczne” panuj�ca w samolocie oraz nadmierne spo�ywanie alkoholu.
Poniewa� na wysoko�ci 10 -12 ty�. metr�w, na jakiej przelatuj� samoloty, powietrze jest bardzo rozrzedzone, ci�nienie powietrza wewn�trz samolotu jest utrzymywane na poziomie odpowiadaj�cym ci�nieniu atmosferycznemu na wysoko�ci ok. 2,5 ty�. metr�w. Ka�dy, kto w�drowa� po g�rach o tej wysoko�ci bez odpowiedniej aklimatyzacji pocz�tkowo �atwo dostaje zadyszki. W warunkach obni�onego ci�nienia atmosferycznego �y�y nabrzmiewaj� i szybko�� przep�ywu krwi maleje – sytuacja ta sprzyja zakrzepicy. Co wi�cej, powietrze w samolocie jest bardziej suche ni� na pustyni. Wilgotno�� wynosi jedynie ok. trzech procent. Sprawia to, �e organizm traci wod� a krew ulega zag�szczeniu – jest to dodatkowy czynnik podnosz�cy ryzyko zakrzepicy. Nadmierne spo�ywanie alkoholu r�wnie� zwi�ksza zagro�enie, poniewa� alkohol znacznie odwadnia organizm. Te czynniki ryzyka, typowe dla podr�y lotniczych, w niema�ym stopniu, zdaniem specjalist�w, sprawiaj�, �e d�ugodystansowe loty stwarzaj� wi�ksze niebezpiecze�stwo wyst�pienia zakrzepicy ni� podobnie d�ugotrwa�e podr�e kolej � lub autobusem.
Obecnie nawet same linie lotnicze przyznaj�, �e szczeg�lnie d�ugodystansowe loty nios� ze sob� zwi�kszone ryzyko wyst�pienia zakrzepicy.
Taki by� g��wny wynik dwudniowych obrad zorganizowanych przez �wiatow� Organizacje zdrowia (WHO) w Genewie w marcu 2001. To jest powodem, dla kt�rego WHO w �cis�ej wsp�pracy z r�nymi organizacjami odpowiedzialnymi za transport lotniczy oraz z liniami lotniczymi chce podj�� badania naukowe nad wp�ywem r�nych czynnik�w na rozw�j zakrzepicy. W badaniach tych, zakrojonych na bardzo szerok� skal�, powinno si� przetestowa� ponad 100 ty�. pasa�er�w. Jednocze�nie, poddano by analizie pozytywne skutki stosowania specjalnych rajstop uciskowych, �wicze� fizycznych i lek�w przeciwp�ytkowych (rozrzedzaj�cych krew) takich jak kwas acetylosalicylowy (ASA).
Zanim wyniki podj�tych bada� stan� si� znane, a zdobyta dzi�ki nim wiedza b�dzie wykorzystywana w praktyce lot�w pasa�erskich wiele milion�w ludzi b�dzie nadal wystawianych na ryzyko wyst�pienia syndromu klasy ekonomicznej.
Dlatego ka�dy podr�ny powinien przej�� inicjatyw� i dla samego siebie wprowadzi� w�asny program zapobiegania zakrzepicy. Jednym ze �rodk�w zaradczych, jakie poleca specjalista od podr�y lotniczych Farrol Kahn jest profilaktyczne za�ywanie kwasu acetylosalicylowego, pod warunkiem, �e nie jest si� uczulonym na t� substancj�, nie cierpi si� na �adne dolegliwo�ci �o��dkowe i nie ma innych przeciwwskaza�. „Za�ywaj�c jedn� tabletk� kwasu acetylosalicylowego rano, przed odlotem a nast�pnie przez kolejne dwa lub trzy dni zmniejszysz ryzyko wyst�pienia syndromu klasy ekonomicznej co najmniej o jedn� trzeci�.
Oszacuj ryzyko wyst�pienia u siebie syndromu klasy ekonomicznej:
Je�eli Twoja odpowied� na kt�rekolwiek z poni�szych pyta� brzmi „tak”, skontaktuj si� ze swoim lekarzem zanim rozpoczniesz kolej na podr�, niezale�nie od tego czy ma to by� daleko dystansowy lot czy te� d�uga jazda autobusem lub poci�giem.
1. Czy masz ju� sko�czone 50 lat, masz nadwag� i palisz papierosy? Czy kiedykolwiek narzeka�e� na to �e wieczorem masz „ci�kie” a nawet opuchni�te nogi lub stopy?
2. Czy masz paj�czki naczyniowe, �ylaki lub owrzodzenia n�g? Czy mia�e� kiedy� zapalenie �y� w nogach? Czy mia�e� kiedy� zakrzepic� lub zatorowo�� p�ucn�? Czy ostatnio przechodzi�e� operacj� chirurgiczn�? Czy cierpisz z powodu wady serca, nowotworu lub marsko�ci w�troby? Czy narzekasz na zaburzenia krzepni�cia krwi, kt�re leczysz? Czy masz na nodze gips lub inny opatrunek, kt�ry unieruchamia twoje nogi lub kostki?
Dodatkowe pytania do kobiet:
3.Czy jeste� w ci��y?
4.Czy przyjmujesz leki lub otrzymujesz zast�pcz� kuracj� hormonaln� w zwi�zku z menopauz�?
Og�lnie m�wi�c, zasada profilaktyki przeciwzakrzepowej jest nast�puj�ca:
nawet je�eli istnieje tylko minimalne ryzyko zakrzepicy nie powiniene� podejmowa� �adnej z planowanych lotniczych podr�y bez wcze�niejszej konsultacji z twoim lekarzem. Dopiero lekarz powie Ci jakie �rodki zaradcze musisz podj��:
Jak zapobiega� syndromowi klasy ekonomicznej?
Zanim zarezerwujesz sobie bilet na lot d�ugodystansowy, sprawd� w biurze podr�y lub w przedstawicielstwie linii lotniczych albo zapytaj osoby cz�sto korzystaj�cej z samolot�w, jakiej wielko�ci fotele s� w proponowanym Ci samolocie. Wybierz te linie lotnicze, kt�re oferuj� Ci najwygodniejsze miejsca do siedzenia. Oczywi�cie, je�eli to tylko mo�liwe, zdecyduj si� na klas� biznesow�; da Ci najwi�kszy komfort.
Je�eli to mo�liwe, wybierz miejsca przy przej�ciach miedzy rz�dami, kt�re dadz� Ci wi�ksz� swobod� ruchu.
Je�eli wiesz, �e jeste� w grupie ludzi o zwi�kszonym ryzyku zakrzepicy, powiniene� podczas lotu oraz przez kilka kolejnych dni nosi� rajstopy uciskowe, by pozwoli� obrz�kni�tym �y�om powr�ci� do normalnego stanu. Nawet je�eli wydaje Ci si� to niezno�ne, warto to zrobi� dla w�asnego dobra.
Ubierz si� na tyle swobodnie na ile to mo�liwe. Obcis�e ubranie mo�e utrudnia� kr��enie krwi i sprzyja� zakrzepicy.
Podczas lotu powinno si� poluzowa� pasek, zdj�� buty i w�o�y� wygodne skarpetki proponowane przez linie lotnicze. Z powodu obni�onego ci�nienia powietrza w samolocie, tracisz wiele wody i Twoja krew zag�szcza si�, zwi�kszaj�c ryzyko zakrzepicy. Dlatego powinno si� pi� jak najwi�cej wody – nawet jeszcze przed lotem. Poniewa� linie lotnicze nie dostarczaj� tak du�ych ilo�ci wody do picia, powinno si� zabra� ze sob� dodatkowo co najmniej jeden lub dwa litry.
Je�eli to mo�liwe, unikaj napoj�w zawieraj�cych kofein� lub alkohol, poniewa� te substancje powoduj� odwadnianie organizmu.
W ostateczno�ci, nale�y ograniczy� ilo�� wypitego alkoholu do kilku koktajli – unikaj tak�e nadmiernego spo�ywania napoj�w alkoholowych zanim wsi�dziesz do samolotu.
Nie sied� ze skrzy�owanymi nogami, poniewa� mo�e to utrudnia� przep�yw krwi. Ju� samo siedzenie zmniejsza przep�yw krwi w �y�ach n�g nawet o dwie trzecie w stosunku do pozycji stoj�cej. Krzy�uj�c nogi jeszcze to pogarszasz.
Tak cz�sto jak tylko mo�liwe wykonuj nast�puj�ce �wiczenie: maj�c pi�ty spoczywaj�ce na pod�odze wygnij du�e palce u n�g do g�ry w kierunku kolan tak mocno jak tylko mo�esz. Utrzymaj t� pozycj� przez trzy sekundy, rozlu�nij stopy po czym wygnij palce w przeciwnym kierunku i zn�w wytrzymaj przez trzy sekundy. Powiniene� wyczuwa� wyra�nie napi�cie mi�ni. Takie „pompowanie mi�ni �ydek” pomaga transportowa� krew p�yn�ca w �y�ach n�g w kierunku serca.
Co pewien czas, regularnie, wstawaj ze swojego fotela i spaceruj przej�ciem mi�dzy rz�dami.
Chod� najlepiej na palcach lub stawiaj na ziemi najpierw pi�ty i przeno� ci�ar na palce. Je�eli personel samolotu nie pozwala na takie �wiczenia, to spaceruj w miejscu obci��aj�c na przemian palce lewej i prawej nogi. Je�eli chcesz spa� podczas lotu, upewnij si�, ze twoje nogi i dolna cze�� cia�a s� rozlu�nione i wyprostowane na ca�ej d�ugo�ci. Nie wyginaj si�.
Zgodnie z rad� Farrol Kahn, specjalisty do spraw podr�y lotniczych, mo�na za�y� zapobiegawczo kwas acetylosalicylowy (ASA) b�d�cy aktywnym sk�adnikiem Aspirin? Protect.
Oczywi�cie je�eli nie ma przeciwwskaza� takich jak uczulenie na substancj� czynn� lub dolegliwo�ci �o��dkowe. Wed�ug Kahn „za�ywaj�c jedn� tabletk� kwasu acetylosalicylowego rano, przed odlotem a nast�pnie przez kolejne dwa lub trzy dni zmniejszysz ryzyko wyst�pienia syndromu klasy ekonomicznej co najmniej o jedna trzeci�”
.
UWAGA!!! Je�eli mimo stosowania si� do wszystkich zalece� poczujesz podczas lotu lub nawet p�niej sw�dzenie nogi, zauwa�ysz, �e jedna �ydka jest gor�c�, obrz�k�a i staje si� sina musisz uda� si� do lekarza tak szybko jak tylko mo�liwe.
Te objawy s� typowe dla zakrzepicy. A to wkr�tce, lub te� ze znacznym op�nieniem (liczonym w dniach lub tygodniach) – mo�e doprowadzi� do zatorowo�ci p�ucnej; niekiedy ze �miertelnym skutkiem.
Zakrzepica �y� n�g – przyczyny choroby
Zakrzepica �y� g��bokich n�g – objawy diagnostyka i leczenie
Objawy zatorowo�ci p�ucnej
Nag�y b�l w klatce piersiowej i skr�cony oddech
Kaszel nie zwi�zany z przezi�bieniem, cz�sto z odkas�ywaniem krwi
Uczucie ucisku w klatce piersiowej i uczucie strachu prowadz�ce do paniki
Nadmierne pocenie si�
Nag�e zbledni�cie
Cz�stoskurcz (tachykardia)
Sinienie policzk�w i ko�c�w palc�w. Jest to sygna�em niedotlenienia (sinica)
Omdlenie
Informacja prasowa: Bayer Sp�ka z o.o.
